Wat is stilstaan in het verkeer?

Er zijn heel wat misverstanden over het begrip ‘stilstaan’ in het verkeer. Volgens de Nederlandse taal sta je stil als je stopt of parkeert, maar volgens de wegcode is dit een heel ander ‘verhaal’.

We vroegen aan één van onze lesgevers dit te verduidelijken.
(lees verder onder de foto en Klik hier voor onze andere blogs, interviews, artikels)

Wat is stilstaan volgens de wegcode Jan?

Volgens de wegcode staat je voertuig stil als het niet langer dan nodig om iemand te laten in- of uitstappen of voor het laden of lossen van zaken ‘stilstaat’. Doe je dat toch langer dan nodig, dan ben je aan het parkeren.
Stilstaan doe je volgens de regels van de wegcode meestal rechts in de rijrichting, in één file. (* zie onder dit interview de regels voor het opstellen van een stilstaand voertuig)

Moet je als bestuurder in het voertuig blijven zitten bij het ‘stilstaan’?

Nee, zolang er wordt in- of uitgestapt of wordt geladen en gelost ben je aan het stilstaan. Dat kan jij zelf doen als bestuurder, maar het kan ook door iemand anders gebeuren. Al dan niet in de wagen blijven zitten speelt dus geen rol.

Hoelang mag stilstaan dan duren?

Op het stilstaan staat geen tijdslimiet. Enkel de activiteit die wordt uitgevoerd is van belang. Zolang die bezig is, ben je aan het stilstaan.

Als je je vrouw afzet aan het werk zal dit niet lang duren. De snelle kus hoort niet bij het uitstappen, maar zal wel gedoogd worden (hoop ik). Als je je grootmoeder afzet bij de dokter, je helpt haar mee uitstappen en geeft haar een arm tot in de wachtzaal, dan duurt het al wat langer (en er zou al discussie kunnen zijn of je nog tot in de wachtzaal mag meestappen).
Hetzelfde geldt voor het laden en lossen: een vrachtwagen vullen, kan een hele dag duren, maar een pakketje afgeven, gaat dan alweer wat sneller.

Het is dan soms toch moeilijk om de grens te gaan bepalen tussen stilstaan en parkeren?

Dat klopt. De verhuizers die een verhuiswagen vullen, zijn misschien uren aan het inladen. Maar wat als ze een kast uit mekaar proberen te schroeven of snel een boterham eten? Dan staan ze eigenlijk plots geparkeerd, volgens de wegcode staan ze op dat moment niet meer stil.
Als je een pakketbezorger bent, laad je dat pakket uit, maar als je aan de deur ook nog vraagt om een handtekening te plaatsen, heb je ook plots een geparkeerd voertuig in plaats van een stilstaand voertuig. Een beetje gezond verstand zal ons hier al een heel eind op weg helpen. Zolang er niet van geprofiteerd wordt, lijkt de ongeschreven regel om een en ander van mekaar te kunnen verdragen heel belangrijk. (lees verder onder de foto)

Maakt het verschil tussen stilstaan en parkeren dan iets uit?

Ja, in sommige gevallen toch wel. Er zijn plaatsen waar je wettelijk wel mag stilstaan, maar niet mag parkeren: een garagepoort, een bushalte of een voorbehouden parkeerplaats voor het opladen van een elektrisch voertuig of voor mindervaliden bijvoorbeeld.

Soms kan dat stilstaan, vooral als dat voor een langere periode gebeurt, voor onbegrip zorgen van medeweggebruikers: als een naderende tram niet door kan, als je achterliggers niet voorbij kunnen door een doorlopende streep … Dit is allemaal wettelijk mogelijk bij het stilstaan. Als dat onbegrip van een bevoegde persoon (politie …) komt, zal je moeten kunnen aantonen dat je bezig bent met in- of uitstappen of laden en lossen. Belangrijk hierbij is dat je je voertuig zal moeten verplaatsen als een agent je hiertoe het bevel geeft. Of je al dan niet correct stilstaat, is hier van onderschikkend belang omdat het bevel van een bevoegd persoon hiërarchisch bovenaan de ladder staat. Een boete kan je daarvoor niet krijgen.

Het feit dat stilstaan toegelaten is op die plaatsen, kan logisch verklaard worden: het kan een praktische plek zijn als alle parkeerplaatsen bezet zijn en bij het stilstaan ben je toch in de buurt van je voertuig zodat je het onmiddellijk kan verplaatsen als dat gewenst is.
(*** zie onderaan een opsomming van alle plaatsen waar je wel mag stilstaan en niet mag parkeren)

Wanneer sta je dan stil maar ben je niet aan het stilstaan volgens de wegcode?

In alle ander gevallen als je voertuig niet beweegt. Als je geparkeerd staat, als je gestopt bent in het verkeer door file of aan een verkeerslicht, kruispunt of overweg of als je in panne staat.

Waar je in panne staat, daar kies je niet echt voor natuurlijk?

Als je in panne staat en je kan je voertuig niet parkeren volgens de regels, dan moet je zorgen dat je binnen de 24 uren weggetakeld wordt. Ondertussen signaleer je je voertuig door het gebruik van de gevarendriehoek. (** zie onder dit interview de regels voor het signaleren voor een voertuig dat in panne staat)

Welke misverstanden kom je wel eens tegen in verband met het stilstaan?

Vooral voor het gebruik van de smartphone is het van kapitaal (veiligheid!) belang dat iedereen goed het verschil kent tussen gestopt zijn of stilstaan.
Je mag de smartphone in de hand gebruiken als je stilstaat of geparkeerd staat. Niet als je gestopt bent. Mensen die denken dat ze dus ‘stilstaan’ aan een overweg of aan verkeerslichten zouden er dus van uit kunnen gaan dat ze dan wel de smartphone in de hand mogen houden. Wat dus zeker niet waar is!
(lees verder onder de foto)

Op het Europees aanrijdingsformulier staat een vakje met ‘ik stond stil/geparkeerd’

Inderdaad, maar er is geen vakje met ‘ik was gestopt’.
Veel mensen zullen daarom het vakje ‘ik stond stil’ aankruisen als ze bij het ongeval bijvoorbeeld gestopt waren aan een kruispunt. Eigenlijk is dat niet correct, maar de verzekeringsmaatschappijen begrijpen wel wat er bedoeld wordt. Het is dus niet erg om dit aan te kruisen.
Je kan niet van iedereen verwachten dat ze 100% perfect de wegcode kennen.
Een gewiekste advocaat zou in sommige gevallen misschien kunnen proberen om daar gebruik van te maken bij discussie. Het lijkt me dus het meest veilig dat je onderaan bij de opmerkingen schrijft dat je gestopt was.

Wat mogen we dan wel van iedereen verwachten?

We mogen toch verwachten dat iedereen zijn best doet om veilig te rijden. Hoffelijkheid, begrip voor mekaar en een aangepaste snelheid zijn basisingrediënten om deze soep voor iedereen drinkbaar te maken.

Dank u wel voor de grondige uitleg!
Jan is lesgever theorie bij Rijschool Traffix en is moderator bij groepsgesprekken op het terugkommoment van My Generation Drive
(onder Otto nog extra info over *, **, ***)

*Regels voor het opstellen van een stilstaand (en geparkeerd) voertuig:
Elk stilstaand- of geparkeerd voertuig moet rechts in zijn rijrichting worden opgesteld tenzij op een rijbaan met éénrichtingsverkeer, dan mag het langs beide kanten.
Als er geen berm is sta je stil of parkeer je op de rijbaan. Is er wel een berm dan gebruik je die maar als die berm ook door voetgangers moet gevolgd worden, dan moet je wel een vrije strook voorzien van 1,50 meter aan de buitenzijde van de openbare weg. Is de berm daarvoor niet breed genoeg, dan sta je deels op de rijbaan en deels op de berm.
Let op: in de bebouwde kom mag je enkel op een gelijkgrondse berm stilstaan en parkeren. Buiten de bebouwde kom mag het ook op een verhoogde berm. Op trottoirs mag je niet stilstaan en parkeren behalve als een bord dit toelaat.
Als je de rijbaan gebruikt om stil te staan of te parkeren dan mag dit enkel in 1 file (dus dubbel stilstaan of parkeren mag nooit), evenwijdig met de rand van de rijbaan (behalve als het anders aangeduid wordt) en zo ver mogelijk van de as (de denkbeeldige middenlijn) van de rijbaan.

**Hoe signaleer je een voertuig dat in panne staat:
Als je voertuig defect is moet je er alles aan doen om de veiligheid en de vlotheid van het verkeer te verzekeren. Je probeert je voertuig dus op te stellen als een geparkeerd voertuig.
Als dat niet kan en je voertuig staat op een plaats waar stilstaan en parkeren verboden zijn, dan moet je de gevarendriehoek gebruiken. Op autosnelweg op minstens 100 meter (en zichtbaar van op 50 meter), buiten de bebouwde kom op 30 meter en binnen de bebouwde kom op 30 meter of dichter bij het voertuig of desnoods op het voertuig als het niet op afstand kan.
Je mag je 4 richtingaanwijzers laten knipperen of een draagbaar oranjegeel knipperlicht plaatsen.
Motorvoertuigen die niet meer kunnen rijden mag je niet langer dan 24 uren op de openbare weg laten staan, zelfs als ze correct geparkeerd staan.

*** Plaatsen waar je wel mag stilstaan en niet mag parkeren:

Op minder dan 1 meter van een andere stilstaand of geparkeerd voertuig en op elke plaats waar het voertuig het instappen of wegrijden van een ander voertuig zou verhinderen.
Op minder dan 15 meter van het bord dat een bus- of tramhalte aanwijst (of trolleybus)
voor de inrij van een eigendom (je mag er wel parkeren als je nummerplaat leesbaar is aangebracht)
Waar voetgangers, fietsers, bromfietsers op de rijbaan moeten komen om omheen een hindernis te gaan of rijden
Op elke plaats waar het voertuig de toegang tot parkeerplaatsen buiten de rijbaan zou verhinderen
Op de plaatsen waar de doorgang van spoorvoertuigen belemmerd wordt
Als de vrije doorgang op de rijbaan minder dan 3 meter breed wordt
Buiten de bebouwde kom op de rijbaan van een voorrangsweg
Op een rijbaan verdeeld in rijstroken, behalve waar een bord het toelaat
Op een rijbaan langs een gele onderbroken streep
Op rijbanen met verkeer in 2 richtingen tegenover een ander stilstaand of geparkeerd voertuig, als 2 voertuigen daardoor moeilijk kunnen kruisen
Op de middelste rijbaan van een openbare weg met 3 rijbanen
Buiten de bebouwde kom, langs de linkerkant van een rijbaan van een openbare weg met 2 rijbanen of op de middenberm die deze rijbanen scheidt
Op de parkeerplaatsen gesignaleerd met een P-bord zoals voorzien in artikel 70.2.1.3° tenzij met het gebruik van een speciale kaart voor handicaps.